نظری به عزاداری 250 سال پیش بندرریگ

 " وبیان" به نقل از وبلاگ"حسینیه خان بندر ریگ" نوشت:

عزاداری در بندرریگ از قدمت ،قداست و تاریخ بسیار زیادی برخوردار می باشد با توجه به سنت های بر جا مانده از پیشینیان خوشبختانه هنوز هم سنت گذشته با همان راه و روش سنت گذشته به خوبی حفظ و اجرا می گردد البته برای زنده نگه داشتن این رویداد مهم مذهبی .....

 مقاله آقای عبدالحمید قیصری در هفته نامه نصیر بوشهر

 

 نظری به عزاداری 250 سال پیش بندرریگ

عزاداری در بندرریگ از قدمت ،قداست و تاریخ بسیار زیادی برخوردار می باشد با توجه به سنت های بر جا مانده از پیشینیان خوشبختانه هنوز هم سنت گذشته با همان راه و روش سنت گذشته به خوبی حفظ و اجرا می گرددالبته برای زنده نگه داشتن این رویداد مهم مذهبی و برگزاری مجالس سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله حسین سوگواران و ارادتمندان به خاندان پیامبر گرامی همه ساله تقریبا یک مانده به ماه محرم الحرام در نقاط مختلف شهر بندر ریگ شاهد شور شوق به خصوص جوانان و نوجوانان در جهت هر چه بهتر برگزاری مراسم همه در تهیه و تأمین ملزومات مورد نیاز در تلاش و تقلا هستند.

 در طول برگزاری مراسم سوگواری سرور و سالار شهیدان نه تنها لحظه ای و یا زره ای در این مراسم کم و کسری به وجود نیامده بلکه همه ساله شاهد بیشتر شدن هیأت ها، دسته های عزادار و رفع کمبودها و نارسائی های سال های قبل هستیم و شکوه عظمت آن سال به سال بیشتر می گردد.

 بندرریگ با توجه به موقعیت های خاصی که دارا بود در طول تاریخ نه تنها مورد ظلم و ستم حاکمان وقت قرار می گرفت بلکه همیشه و در همه حال مورد نظر و توجه قدرت های بزرگ بیگانه و استعمارگر که چشم طمع به ثروت های کلان آن منطقه را داشتند قرار داشت.

 که از جمله آنان می توان به کشورهای استعمارگر پرتقال، هلند، انگلیس اشاره نمود. کارستن نیبور سیاح معروف دانمارکی در سال 1756 میلادی(  1178 قمری)  نزدیک به 250 سال پیش از خارگ دیدن می کرد اقامت نیبور مصادف بود با ایام برگزاری مراسم سوگواری سرور و سالار شهیدان نیبور در همان زمان جریان جنگ دولت مرکزی ایران و نیروهای کشورهای متجاوز استعمارگر هلندی و انگلیس با نیروهای میرمهمنا و حوادث آن را به چشم دیده است نامبرده گزارش های بسیار کامل و جالبی ارائه نموده است.

 از جمله گزارش های جالب و مسبوط این سیاح معروف اشاره ای است به عزاداری نیروهای میرمهنا بندر ریگی در ایام ماه محرم برای سرور آزادگان حسین بن علی (ع)در جزیره ها خارگ و خارگو. خارگ و خارگو از مضافات امیرنشین بندرریگ بودند و تحت حکمرانی حکمرانان بندر ریگ قرار داشتند با توجه فاصله کم بندرریگ و خارگ رفت آمد بین بندرریگ و خارگ و بلعکس یک امر عادی بود و اکثر جمعیت خارگ را بندر ریگی ها تشکیل می دادند خارگ از موقعیت خوب و مناسبی از نظر کشاورزی، دامداری، ماهیگیری، دریانوردی، صید مروارید برخوردار بود در آمد و امرار معاش ساکنین خارگ رضایت بخش بود.

 بارها و بارها برای دستگیری میرمهنا بندرریگ مورد تهاجم، تصرف و تهدید نیروهای متخاصم قرار گرفت در مواردی امنیت به نحوی در این بندر برای ساکنین وجود نداشت از جمله این که در سال 1754 میلادی به دنبال هجوم آذادخان افغان به جنوب کشور و همچنین در سال 1765 میلادی امیر گونه خان یکی از سرداران زند پس از تخریب و ویران ساختن خانه های خشتی و سوزانیدن کلبه های چوبی و غارت اموال از جمله ذخیره های خوراکی (گندم، جو، خرما) ساکنین دشتی شهر خورموج روستاهای آن با شش هزار نفر سرباز سواره نظام و پیاده نظام تحت امرش عازم بندر ریگ شد و پشت دروازه های آن بندر مستقر و چندین روز بندر ریگ را در محاصره خود قرار دادند قرار بر این بود بعد از پایان ماه محرم به این بندر حمله ورشوند و پس از تصرف شهر و ویرانی و غارت آن جوانان این بندر را به اسارت خود در آورند.

 بسیار از اهالی بندرریگ از وحشت این حمله و خاطرات بد حملات گذشته و ظلم ستمی که در گذشته بر آنان روا می شد بسیاری از اوقات شب ها را در بلم ها، قایق ، کشتی های خود در دریا سپری می کردند در نهایت بسیاری از کالا و اشیاء گرانبهای خود را برداشته و به جزیره خارگ مهاجرت و در جوار آرمگاه محمد بن حنفیه(میر محمد) ساکن شدند.

 هلندی های مستقر در خارگ که از مهاجرت بیشتر بندر ریگ ها به خارگ به وحشت افتاده بودند و آنها احتمال هر گونه حادثه ناخوشایند را برای خودشان پیش بینی می کردند از مهاجرت بیشتر بندری ها به خارگ جلوگیری به عمل آوردند.

 اهالی بندر ریگ با همه گرفتاری ها و مشکلاتی که داشتند با روحیه ای بسیار بالا قصد آن داشتند که امسال مراسم سوگواری ایام دهه اول ماه محرم الحرام شهادت سرور و سالار شهیدان عالم حضرت اباعبدالله الحسین را با شکوه و عظمت خاصی به جای بندرریگ در این جزیره بدون قید و شرط برگزار نمایند.

 اهالی بندر ریگ به خوبی آگاه بودند که با توجه با همه گرفتاری ها و مشکلات این دهه ها با دهه های محرم سال های گذشته تفاوت بسیار دارند چون متجاوزین و اشغالگران قسمت هایی خاک ایران از همه مهمتر خارگ را به اشغال خود در آورده بودند و با آنها در حال نبرد هستند عزاداران نبرد و مقاومت خود با متجاوزین، استعمارگران و اشغالگران را پیروی از مبارزه حضرت اباعبدالله الحسین که بر علیه ظلم و ستم قیام کرده بود می دانستند.

 تمامی زمان ماه محرم عزاداری و سینه زنی اهالی تحت شعاع مبارزه با متجاوزین استعمارگران و اشغالگران قرار داشت. نیبور در گزارش جامع خود آورده است که مراسم عزای حسین در خارگ و خارگو به شدت و گرمی هر چه بیشتر ادامه داشت.«اعتقادات مذهبی بندرریگ تنها در برگزاری مراسم دهه های محرم الحرام خلاصه نمی گردید مردم مسلمان بندر ریگ به فرماندهی میر مهنا با بر افراشتن پرچم های سیاه لااله الا اله … بر روی یگان های دریایی خود با متجاوزین و زورگویان استعمارگر به مبارزه برمی خواستند و به حول قوی الهی بر دشمن تا به ندان مسلح پیروز شدند و با خفت وخواری آنها را از خلیج فارس بیرون کردند .»

این مراسم تحرک، جرائت و جسارت بیشتری درادامه و امتداد مبارزه با متجاوزین استعمارگر به ساکنین جزایر خارگ و خارگو داده بود. دسته های عزادار با بوق، سنج و دهل همراهی می شدند و اکثر اهالی با انواع سلاح های همچون قمه و شمشیر برهنه مسلح بودند.

این مراسم طوری برگزار می شد که اگر متجاوزین استعمارگر از مذهبی بودن این مراسم بی خبر بودند فکر می کردند که به تازه گی و در همین لحظه فاجعه بزرگی رخ داده است همه جمعیت خارگ در میدان بزرگی جمع شده بودند دسته های بزرگ عزادار در میدان به راه افتادند.

 ناله و زاری غم و اندوه میدان را فرا گرفته بود بزرگ و کوچک حسین گویان بودند به شدت گریه می کردند و به سر و سینه خود می زدند.

گزارش نیبور از برگزاری مراسم سوگواری دهه ماه محرم الحرام سال 1178 هجری مطابق با 1756 میلادی نزدیک به 250 سال پیش بسیار مسبوط، کامل و گویا می باشد.

اجرای مراسم عزاداری در خارگ تازه گی نداشت و این عزاداری نسل به نسل گذشته بود تا به خانواده میرمهنا که خود یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) و از سادات بزرگ و جلیل القدر بحرانی و به میرمهنا موسوی امام زاده ای معروف بوده است رسیده بود و از آن خاندان نسل به نسل به نسل امروز بندر ریگ منتقل شده است به جرائت می توان گفت از برگزاری مراسم سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدا… الحسین نه تنها زره ای کاسته نشده است. بلکه این مراسم همه ساله با شکوه و عظمت بیشتری برگزار می گردد و به راستی برگزاری این سوگواری ها دنباله همان سنت های بجا مانده از پیشینیان است نیبور از نقش و شبیه سازی های صورت گرفته و به معرض نمایش گذاشته شده به وضوح گزارش ارائه نمود است نیبور از نقش و شبیه سازی از امام حسین (ع) حضرت ابوالفضل العباس (س) از نقش سپاهیان امام حسین (ع)از نقش های قاسم، علی اکبر، علی اصغر، حضرت زین العابدین (ع) کاروان اسرا به اسارت بردن فرزندان اباعبدا… الحسین به نقش و شبیه سازی و اجرای تعزیه طایفه بنی اسدی و اجرای تعزیه قانیان با فرم و پوشش لباس های به کار برده شده به طور کامل و واضح سخن به میان آورده است و گزارش خود را ارائه نمود با کمی تأمل و مقایسه مراسم آن روز با مراسم سوگواری که امروز در بندرریگ اجرا می گردد به خوبی در می یابیم این مراسم ها دنباله همان مراسم های گذشته می باشد.

عزاداری و مراسم های سوگواری در بندر ریگ یکی از باشکوه ترین و با عظمت ترین مراسمی هایی ست که اگر گفته نشود بی نظیرترین ولیکم نظیرترین مراسمی هایی ست که در نقاط مختلف برگزار می گردد و خیل عظیمی از عزاداران، مشتاقان و ارادتمندان از اقصا نقاط مختلف در این مراسم با شکوه شرکت می کند در پایان به کلیه عزیزانی که به نحوی در برگزاری این مراسم ها زحمت می کشند خدا قوت گفته و یاد و نام تمامی عزیزانی که در سال های قبل در این گونه مجالس شرکت داشتند و اکنون در میان ما نیستند گرامی می داریم.

مرواتون همه سال

 

منابع:

1 - سفرنامه کارستن نیبور،،   پرویز رجبی

 2 - تاریخ و آثار باستانی جزیره خارگ ،، رضا دشتی

 3 - زوال دولت هلند در خلیج فارس با ظهور میر مهنا بندرریگی ،، خورشید فقیه

 4 - میرمهنا رویاروی انگلیسی ها و هلندی ها،، سید قاسم یاحسینی

 5 - سلطه جویان و استعمارگران در خلیج فارس ،، اسکندر دلدم

 6 - هفته نامه های نصیر و نسیم در شماره های متعدد